Cmentarz przykościelny
 |
 |
Kilkaset lat temu w Sadlnie wybudowano drewnianą kaplicę pod wezwaniem św. Wita. Miała ona powstać już około 1204 lub 1208 roku. Dokument wystawiony przez biskupa Tomasza 9 listopada 1240 roku, informuje o istnieniu w Sadlnie kościoła parafialnego. Drewniany kościółek został rozebrany w 1477 roku. Prawdopodobnie podczas rozbiórki na jednej z desek znaleziono napis mówiący, że kościół został wybudowany dzięki fundacji św. Jadwigi. Dlatego też nowy kamienny, kryty gontem kościół otrzymał nowe wezwanie – św. Jadwigi.
Początki wsi Sadlno, dzisiaj dzielnicy Ząbkowic sięgają XIII w. Pomiędzy 1216 a 1219 r. książę Henryk I Brodaty uposażył klasztor cysterek w Trzebnicy lasem Sadlno z pozwoleniem na założenie tam wsi na prawie niemieckim. W 1235 r. w dokumencie papieża Grzegorza IX wymienia się wieś Sadlno jak uposażenie klasztoru trzebnickiego. Ale legendarne wzmianki o kościele sięgają 1200 r. i są związane z pobytem na tym terenie księżnej Jadwigi Śląskiej, późniejszej świętej. Gdy pewnego dnia przebywała na tym wzgórzu, nagle silny wiatr zerwał jej z twarzy zasłonę, co pobożna księżna uznała za znak Boży i kazała na tym miejscu postawić kościół. W 1447 r. drewniany kościół został rozebrany. W 1560 roku świątynia, podobnie jak inne ząbkowickie kościoły, została przejęta przez protestantów, katolicy odzyskali ją dopiero w 1629 roku na mocy edyktu restytucyjnego. W 1682 roku kościół został poważnie uszkodzony podczas pożaru. Naprawy trwały wiele lat mimo to ogólny stan świątyni był bardzo zły. Dlatego też ostatecznie zdecydowano o rozbiórce gotyckiego kościoła i budowie nowego obiektu w stylu barokowym. Prace prowadzone pod okiem mistrza Ignatza Hausdorfa z Ząbkowic rozpoczęto w 1754 roku. Wnętrze kościoła – nawa i oddzielone łukiem tęczowym prezbiterium – nakryte są sklepieniem żeglastym. Nad prezbiterium w środkowej jego części mamy malowidło przedstawiające adorację Ukrzyżowanego Chrystusa przez św. Jadwigę i stojącego obok księcia Henryka I Brodatego. Nad nawą znajduje się główna scena − św. Jadwiga karmi ubogich. Nad emporą organową scena – Koronacja Matki Bożej przez Trójcę Świętą. Kościół w Sadlnie jest przykładem architektury barokowej. Jest to budowla jednonawowa, z wieżą górującą od zachodu i wyższym prezbiterium, zakończonym trójbocznie. W latach 1750-1760 zbudowano drewniany ołtarz główny w stylu rokoko. Jego serce stanowi obraz patronki świątyni pędzla Karla Muellera z Monachium przedstawiającym Błogosławieństwo św. Jadwigi przez Ukrzyżowanego Chrystusa. Piękne freski, pokrywające kopulaste sklepienie kościoła, zostały namalowane przez malarza Steinera z Nysy w 1758 roku. Wnętrze było restaurowane w XIX wieku m.in. przez ząbkowickiego malarza Karola Krachwitza, który wykonał zdobienie i złocenie ołtarzy.
- Tekst pochodzi z portalu Zwiedzam24.pl
Obok zabytkowego kościółka znajduje się zadbany cmentarz z małym lapidarium, na którym znajdują się nagrobki osób, które zostały pochowane dawno temu w Zadel.
Rodzina von Schlabrendorf oraz Harbuval Chamaré
W niedalekim Stolcu swoją siedzibę miała można szlachecka rodzina von Schlabrendorf. Jednak za miejsce pochówku upatrzyli sobie cmentarz w Sadlnie. Do dnia dzisiejszego niewiele zachowało się z ... przypuszczam grobowca lub bardzo bogatego grobu tej rodziny. Chowani na cmentarzu w Sadlnie byli także potomkowie tej rodziny ale już jako von Harbuval Chamare. Chociaż niektórzy powiadają, że tablice tej rodziny zostały tu przeniesione ze Stolca.
Bardzo eksponowaną i piękną jest płyta nagrobna Gräfin Bianki Schlabrendorf, umieszczona na murze cmentarnym, pośród innych płyt zarówno z jej rodziny jak i obcych, znajdujących się w tym skromnym lapidarium.
Hier ruht die Gräfin
Bianka von Schlabrendorf
geborne Gräfin Pückler
geb. den 4. Juli 1826, gest. den 25. Decbr. 1870
Meine Schaafe hören meine Stümme ich kenne sie
und sie folgen mir nach. Joh. 10.27
Bianka Olumpia Georgine von Schlabrendorf urodziła się 4 lipca 1826 roku w Poczdamie a zmarła 25 grudnia 1870 roku na zamku w Stolcu. Jej rodzicami byli: Friedrich Wilhelm August Erdmann Graf von Pückler-Gimmel, Freiherr von Groditz oraz Agnes Ursula Lutgardis Clara Gräfin von Pückler-Gimmel. Mężem był Constantin Carl Bernhard Anton Johann Nepomuk von Schlabrendorf, urodzony 13 czerwca 1812 roku na zamku w Stolcu, gdzie zmarł 1 stycznia 1858 roku. Miała dwie córki: Therese Maria Anna Juliana Paulina Vincentia Aurelia Johanna Gräfin von Schlabrendorf, urodzoną 25 stycznia 1847 roku w Grochowej a zmarłej 9 września 1898 roku w Trzebieszowicach, której mężem był Anton Graf von Habuval Chamaré oraz Anna Maria Johanna Nepomucena Josepha Gräfin von Schlabrendorf, urodzoną w 1852 roku a zmarłą w 1919 roku. Jej mężem był Graf Franz de Paula Severin Deym von Střitež.
Kolejnymi płytami nagrobnymi, które znajdują się na murze cmentarnym, są płyty dzieci Therese Maria Anna Juliana Paulina Vincentia Aurelia Johanna Gräfin von Harbuval Chamaré zd. von Schlabrendorf.
Hier ruhen
Comtesse
Bianka
Harbuval Chamaré
geb. d. 16. Juli 1866
gest. d. 26, Marz 1867
Graf
Constantin
Harbuval Chamaré
geb. d. 11. Sept. 1877
gest. d. 11. Sept. 1877
W tym miejscu chciałbym zaznaczyć, iż te dzieci nie są wymienione w żadnej genealogii rodzinnej, być może iż zmarły bardzo krótko po urodzeniu.
Pius
Graf von
Harbuval Chamaré
geb. d. 15. Febr. 1870
gest. d. 12. Novb. 1903
Johan Maria Pius Graf von Harbuval Chamaré urodził się 15 lutego 1870 roku we Wrocławiu, a zmarł 12 listopada 1903 roku we Wiedniu. Jego żoną była Wanda von Harbuval et Chamaré. Nie posiadali dzieci.
Stanislaus
Graf von
Harbuval Chamaré
geb. 12. März 1881
gest. 4. Juni 1910
Johann Stanislaus Graf von Harbuval Chamaré urodził się 12 marca 1881 roku w Stolcu, a zmarł w wieku 29 lat 4 czerwca 1910 roku w Berlinie.
Pieta
W centralnej części muru cmentarnego, gdzie z prawej i z lewej strony umieszczone są stare płyty nagrobne, znajduje się nietypowa Pieta. Klęcząca Maryja, umieszczona w niszy, pochyla się nad ciałem zmarłego Chrystusa. Zwykle Maryja trzyma na rękach ukochanego syna, a tutaj rzeźbiarz przedstawił Ją w trochę innej pozycji. Rzeźba pochodzi prawdopodobnie z końca XVIII lub początku XIX wieku i jest doskonale wpisana w otoczenie.
Krzyż poświęcony Josefowi Falhn † 1937
Drewniany krzyż, jeden z kilku znajdujących się na tym cmentarzu, poświęcony Josefowi Fahln, urodzonemu 22 września 1914 roku w Woliborzu koło Nowej Rudy, a zmarłemu 8 stycznia 1937 roku w Ząbkowicach Śląskich.
Bruder Josef Fahlm
P S M
* 22. 9. 1914
zu
Volpersdorf
Kr. Glatz
+ 8. 1. 1937
zu
Frankenstein
Senf.
Płyta nagrobna Antona Wenzel † 1832
Płyta nagrobna poświęcona Antonowi Wenzel, młynarzowi urodzonemu w 1778 roku a zmarłemu 28 lipca 1832 roku.
Hier ruhet Müllermeister
und Oberälteste
Anton Wenzel
geboren im Jahre 1778
gestorben d. 28. Juli 1832
Płyta nagrobna Josephy Wenzel † 1830
Płyta nagrobna poświęcona Josephie Wenzel zd. Scholz ze Stolca, żonie młynarza urodzonej 3 maja 1799 roku a zmarłej w 1830 roku. Dzienna data zmarłej jest bardzo niewyraźna.
Josepha Wenzel
gebor. Scholz
aus Zadel
geb. 3. Mai 1799
gest. . . . . . . 1830
Nagrobet małżeństwa - Veronika i Franz Knoepffler
Piękny wysoki nagrobek z krzyżem u szczytu poświęcony małżeństwu - Veronika Knoepffler zd. Supper, urodzonej 23 czerwca 1815 roku a zmarłej 1 czerwca 1877 roku. 7 listopada 1845 roku wyszła za mąż za Franza Knoepfflera. Druga część dotyczy Franza Knoepfflera, Rucerza Orderu Czerwonego Orła, urodzonego 28 grudnia 1810 roku a zmarłego 20 czerwca 1887 roku w Ząbkowicach Śląskich.
Veronika Knoepffler
geb. Supper
geb. am 23. Juni 1815
verehliche seit 7. Novbr. 1845
und gest. am 1. Juni 1877
zu Frankenstein
Franz Knoepffler
Ritter
des Rothen Adlerordens
geb. am. 28. Decbr. 1810
gest. am 20. Juni 1887
zu Frankenstein
Płyta nagrobna Johanna i Johanny Brezina
Płyta nagrobna poświęcona specjaliście od urządzania ogrodów Johannowi Brezina, urodzonemu w 1833 roku a zmarłemu w 1890 roku oraz jego żonie Johannie zd. Binder, urodzonej 23 marca 1836 roku a zmarłej 3 listopada 1913 roku
Hier ruhen in Gott
wieder vereint
Kunstgärtner
Johann
Brezina
geb. . . . . . . . 1833
gest. 15. . . . . . 1890
Frau
Johanna
Brezina
geb. Binder
geb. 23. 3. 1836
gest. 3. 11. 1913
Ruhet in Frieden
Nagrobek poświęcony Paulowi Bittner † 1929
Piękny wysoki nagrobek z płytą nagrobną przeznaczoną na dwie osoby, jednakże pochowany został tam jedynie właściciel ziemski Paul Bittner, urodzony 16 września 1865 roku a zmarły 15 maja 1929 roku,
Hier ruhen in Gott
unsere lieben Eltern
Gutsbesitzer
Paul Bittner
* 16. 9. 1865 + 15. 5. 1929
R. i. p.
Nagrobek poświęcony dla Marthy Fischer † 1940
Mały i skromny nagrobek poświęcony dla Marthy Fischer zd. Hahnel, urodzonej 4 lutego 1907 roku a zmarłej 7 stycznia 1940 roku.
Hier ruht in Gott
Martha Fischer
geb. Hahnel
* 4. 2. 1907 + 7. 1. 1940
Nagrobek poświęcony dla Louise Vogel † 1892
Nagrobek z obtłuczonym wierzchołkiem poświęcony niezwykłej kobiecie Louise Vogel zd. Jung z Jaworka, urodzonej 31 sierpnia 1842 roku a zmarłej 21 grudnia 1892 roku.
Hier ruht in Gott
Frau Particulier
Louise Vogel
geb. Jung
aus Heinersdorf
geb. d. 31. Aug. 1842
gest. d. 21. Dez. 1892
Płyta nagrobna poświęcona Johannie Kahler † 1905
Płyta nagrobna emerytowanej właścicielki ziemskiej Johanny Kahler zd. Bartsch, urodzonej 25 sierpnia 1839 roku a zmarłej 14 lutego 1905 roku.
Hier ruht in Gott
unsere liebe
Mutter, Schwieger u. Grossmutter
Frau Gutauszügler
Johanna
Kahler
geb. Bartsch
geb, d. 25. August 1839,
gest. d. 14. Februar 1905
Ruhe in Frieden!
Nagrobek z płytą nagrobną poświęconą Marii oraz Heinrichowi Veit
Nagrobek z płytą nagrobną poświęcony Marii Veit, irodzonej 14 marca 1874 roku a zmarłej 24 listopada 1918 roku oraz emerytowanemu właścicielowi ziemskiemu Heinrichowi Veit, urodzonemu 11 października 1868 roku a zmarłemu 29 lipca 1937 roku.
Hier ruhen in Gott
unsere
lieben Geschwister
Jungfrau
Maria Veit
* 14. 3. 1874 + 24. 11. 1918
Auszügler
Heinrich Veit
* 11. 10. 1868 + 29. 7. 1937
R. i. p.
Nagrobek z płytą nagrobną poświęconą Bertholdowi i Mathilde Kretschmer
Nagrobek z płytą nagrobną poświęcony właścicielowi ziemskiemu Bertholdowi Kretschmer, urodzonemu 27 lipca 1848 roku a zmarłemu 19 czerwca 1914 roku oraz jego żonie Mathilde Kretschmer zd. Baier, urodzonej 24 maja 1850 roku a zmarłej 6 listopada 1922 roku
Hier ruhen in Gott
Gutsbesitzer
Berthold Kretschmer
geb. 27. 7. 1848 gest. 19. 6. 1914
und seine Ehefrau
Mathilde Kretschmer
geb. Baier
geb. 24. 5. 1850 gest. 6. 11. 1922
Nagrobek poświęcony Wilhelmowi Pflug † 1922
Nagrobek poświęcony nauczycielowi Wilhelmowi Pflug ze Strąkowej, urodzonemu 6 października 1874 roku a zmarłemu 5 lutego 1922 roku
Hier ruth in Gott
mein innigielebter Gatte
unser treusorgender Vater
der Lehrer
Wilhelm Pflug
aus Kunzendorf
* 6. 10. 1874
+ 5. 2. 1922
R. i. p.
Nagrobek poświęcony Paulowi Kuschel † 1889
Nagrobek poświęcony fizylierowi Paulowi Kuschel, urodzonemu 2 lipca 1868 roku a zmarłemu 1 sierpnia 1889 roku.
Hier ruth in Gott
unser geliebter
Sohn u. Bruder
der Füsilier
Paul
Kuschel
geb. 2. Juli 1868
gest. 1. Aug. 1889
Krzyż poświęcony Jonillie Langer † 1940
Kolejny z drewnianych krzyży poświęcony Jonillie Langer, urodzonej 8 grudnia 1889 roku a zmarłej 13 stycznia 1940 roku
Barmh.
Schwester M.
Jonilla Langer
* 8. 12. 1889
+ 13. 1. 1940
Grobowiec NN rodziny
Przepiękny grobowiec. Niestety brak jest jakiejkolwiek płyty nagrobnej i nie można ustalić do kogo należał.
Nagrobek poświęcony Annie Klapper † 1927
Skromny mały nagrobek poświęcony Annie Klapper zd. Hasler, urodzonej 5 stycznia 1867 roku a zmarłej 28 września 1927 roku.
Hier ruht in Gott
unsere liebe Mutter
Frau
Anna Klapper
geb. Hasler
* 5. 1. 1867 + 28. 9. 1927
Krzyż poświęcony Annie Faulde † 1930
Kolejny z drewnianych krzyży poświęcony Annie Faulde, urodzonej 20 maja 1880 roku a zmarłej 26 lutego 1930 roku.
Pax
tibi cum angelis
Ib. Gattingute Mutter
Anna Faulde
* 20. 5. 1880 + 26. 2. 1930
Krzyż poświęcony Karoli von Prondzynski † 1939
Kolejny z drewnianych krzyży poświęcony Karoli von Prondzynski, urodzonej 6 stycznia 1856 roku a zmarłej 14 maja 1939 roku.
Mutter
M. Karola
v. Prondzynski
* 6. 1. 1939
+ 14. 5. 1939
R. i. p
Krzyż poświęcony Marcii König † 1938
Kolejny z drewnianych krzyży poświęcony Marcii König, urodzonej 18 października 1881 roku a zmarłej 29 czerwca 1938 roku.
Barmh.
Schwester
M. Marcia König
* 18. 10. 1881
+ 29. 6. 1938
R. i. p.